Το Μητρώο Διαφάνειας είναι μια βάση δεδομένων για «εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων» (οργανώσεις, ενώσεις, ομάδες και αυτοαπασχολούμενα άτομα) που ασκούν δραστηριότητες με στόχο να επηρεάσουν τις πολιτικές και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
Το Μητρώο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να παρουσιάζει στο κοινό ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται σε επίπεδο ΕΕ, από ποιον εκπροσωπούνται και για λογαριασμό τίνος, καθώς και τους πόρους που διατίθενται για αυτές τις δραστηριότητες (π.χ. οικονομική στήριξη, δωρεές, χορηγίες κ.λπ.). Το Μητρώο έχει τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά:
- Έναν δημόσιο ιστότοπο, όπου οι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων καταχωρίζουν επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές τους σε επίπεδο ΕΕ·
- Έναν κώδικα δεοντολογίας που διέπει τον τρόπο αλληλεπίδρασης των εκπροσώπων ομάδων συμφερόντων με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ·
- Έναν μηχανισμό υποβολής καταγγελιών που επιτρέπει σε οποιονδήποτε να κινεί διοικητική έρευνα σχετικά με εικαζόμενες περιπτώσεις στις οποίες εγγεγραμμένοι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων δεν τηρούν τον κώδικα.
Ανοικτός διάλογος
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λειτουργούν με ανοικτό και διαφανή τρόπο στον τακτικό τους διάλογο με εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων και την κοινωνία των πολιτών.
Τα εν λόγω θεσμικά όργανα της ΕΕ αλληλεπιδρούν με ευρύ φάσμα οργανώσεων και ομάδων οι οποίες εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Πρόκειται για ένα νόμιμο και αναγκαίο μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, το οποίο εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές της ΕΕ αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Ωστόσο, η διαδικασία αυτή πρέπει να είναι ανοικτή, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή άσκηση του δημόσιου ελέγχου και η λογοδοσία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ προς τους Ευρωπαίους πολίτες.
Όσο πιο ανοικτή είναι η διαδικασία, τόσο ευκολότερα διασφαλίζεται η ισόρροπη εκπροσώπηση από όλες τις ομάδες συμφερόντων και αποφεύγεται η άσκηση αδικαιολόγητων πιέσεων ή η προνομιακή πρόσβαση ορισμένων μερών σε πληροφορίες ή σε φορείς λήψης αποφάσεων.
Οι κανόνες και οι αρχές που διέπουν το Μητρώο καθορίζονται σε διοργανική συμφωνία μεταξύ του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής.